Phát biểu tại khai mạc, ông Phạm Thiết Hòa – Giám đốc ITPC đã đưa ra những nhận định khái quát về các tác động của Hiệp định Đối tác Tiến bộ và Toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Theo ông Phạm Thiết Hòa, CPTPP đưa ra những quy định về hầu hết các lĩnh vực, do đó, tác động của Hiệp định này mạnh mẽ và toàn diện hơn nhiều so với các FTA thế hệ cũ. Đặc biệt, trong số các lĩnh vực được điều chỉnh, lĩnh vực chịu ảnh hưởng đáng kể từ CPTPP chính là thương mại hàng hóa. Với những ưu đãi và cả những yêu cầu khắt khe, hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp hiện nay đang chịu nhiều sự chi phối bởi hiệp định CPTPP.
Thông qua các số liệu thống kê cụ thể, ông Phạm Thiết Hòa chỉ rõ, trong 11 nước trong khối CPTPP, Việt Nam đã ký kết FTA song phương với 7 nước, trong đó có 04 nước có kim ngạch xuất nhập khẩu song phương với Việt Nam tương đối cao, đạt gần 7 tỷ USD. Với các nước chưa ký kết FTA song phương như Canada hay Mexico, kim ngạch xuất khẩu cũng tương đối khá lần lượt là 4,6 tỷ USD và 3,4 tỷ USD trong năm 2018. Tuy nhiên, với các thị trường này, xuất khẩu của Việt Nam chỉ chiếm từ 1% đến hơn 2% trong tổng kim ngạch nhập khẩu trên toàn thế giới của mỗi nước. Dự đoán, với CPTPP, các nước sẽ tăng cường mở rộng hợp tác kinh doanh trên cơ sở tận dụng các ưu đãi, đặc biệt là ưu đãi lớn về thuế. Ông cũng phân tích những thử thách doanh nghiệp có thể đối mặt để có thể theo kịp các quốc gia cùng khối cũng như tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Luật sư Trần Xuân Chi Anh – Đại diện Công ty Luật TNHH Rajah & Tann LCT nêu chi tiết về thực tiễn rủi ro doanh nghiệp gặp phải trong quá trình giao kết, thực hiện hợp đồng kinh doanh quốc tế. Luật sư nhận định, từ trước đến nay, Việt Nam có mối giao thương thường xuyên với một số quốc gia như Singapore, Nhật Bản… Khi CPTPP có hiệu lực, mối quan hệ này lại càng chặt chẽ hơn, theo đó, tỷ lệ xuất nhập khẩu hàng hóa cũng tăng dần. Việc xuất nhập khẩu được đẩy mạnh cũng đồng nghĩa với việc các sai sót, mâu thuẫn xảy ra ngày càng nhiều; trong số đó, ngành hàng được xác định thường phát sinh tranh chấp là các ngành chiếm tỷ trọng lớn như nông sản, gỗ, dệt may. Luật sư Chi Anh nhấn mạnh, để giao kết các hợp đồng kinh doanh quốc tế an toàn, doanh nghiệp cần hết sức chú trọng đến việc nhận diện và phân loại các rủi ro nhằm tránh gây tổn thất, thiệt hại cho doanh nghiệp.
Trong phần tham luận về mối quan hệ cùng tầm quan trọng của đàm phán và thiết lập các điều khoản hợp đồng kinh doanh quốc tế, Luật sư Lê Nết – Luật sư Thành viên Công ty Luật TNHH LNT & Thành viên đã có những chia sẻ chi tiết về vấn đề đàm phán hợp đồng. Theo ông Nết, doanh nghiệp thường chỉ lưu tâm đến các vấn đề về thương mại như chất lượng, số lượng hàng hóa, thời gian giao – nhận… mà bỏ quên các yếu tố về pháp lý như luật áp dụng, các điều khoản về giải quyết tranh chấp; điều này dễ đưa doanh nghiệp đến “ngõ cụt” khi phát sinh mâu thuẫn. Để hạn chế tình trạng trên, ngay ở giai đoạn đàm phán, doanh nghiệp Việt cần chủ động thỏa thuận với đối tác về những thành phần này như một cách thức phòng ngừa trước với tranh chấp có thể xảy ra.
Ông Châu Việt Bắc – Phó Tổng Thư ký Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), cũng đã cung cấp nhiều lưu ý hữu ích về cách thức soạn thảo hợp đồng. Cụ thể, ông Bắc đã tiến hành phân tích quy trình soạn thảo hợp đồng và minh chứng những khó khăn của doanh nghiệp thông qua các tình huống tại VIAC. Thông qua việc chỉ ra các mặt đối lập của doanh nghiệp Việt và đối tác trong việc soạn thảo hợp đồng, ông Châu Việt Bắc đã giúp doanh nghiệp trang bị nhiều kiến thức hơn với các “cạm bẫy” xuất phát từ giao kết các bên; chủ động phòng tránh và tận dụng được quyền lợi của mình. Đồng thời, ông Bắc cũng nhấn mạnh, với những tranh chấp phát sinh, phương thức trọng tài thương mại sẽ là phương thức hiệu quả, giúp doanh nghiệp hạn chế tối đa những tổn thất, thiệt hại có thể xảy ra khi giao dịch với đối tác.
Ban tổ chức cũng cung cấp thông tin ích để doanh nghiệp sẽ tự tin đàm phán, đưa được hàng hóa nước ta đến các nước trong CPTPP nhiều hơn, đồng thời, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về một số thay đổi trên thị trường và trong kinh doanh khi CPTPP chính thức có hiệu lực. Từ đó, doanh nghiệp cần cẩn trọng hơn khi đàm phán, thiết lập hợp đồng, hạn chế tối đa rủi ro về pháp lý và tìm ra phương thức giải quyết tranh chấp phù hợp nhất.
Hội thảo được sự đồng hành của Công ty Luật TNHH Rajah & Tann, Công ty Luật TNHH LNT & Partners, Công ty Luật TNHH Lê Nguyễn với tư cách nhà tài trợ, cùng Thời báo Kinh tế Sài Gòn với tư cách đơn vị bảo trợ truyền thông chính thức.
Thiên Phúc